Bilanço Esasına Göre Defter Tutma Hadleri

İşletmelerin muhasebe süreçlerini düzenleyen defter tutma hadleri, her yıl belirli kriterlere göre güncellenmektedir. 2025 yılı itibarıyla işletmelerin bilanço esası veya işletme esası yöntemlerinden hangisini kullanacağı, belirlenen finansal sınırlarla belirlenmektedir. Defter geçiş hadleri, işletmelerin mevcut muhasebe sistemlerinde değişiklik yapmalarını gerektirebilir. Yasal yükümlülüklere uyum sağlamak için, işletmelerin sınıf değiştirme hadleri ve muhasebe esasları hakkında güncel bilgiye sahip olması önem taşır.

Bilanço Esasından İşletme Hesabına Geçiş

İşletmeler belirli bir finansal büyüklüğe ulaştığında bilanço esası ile defter tutmak zorunda kalırken, belirlenen sınırların altına düşen işletmeler işletme esasına dönüş yapabilir. Bu süreç, işletmenin muhasebe yükümlülüklerini hafifletebilir ve daha sade bir muhasebe yöntemi benimsemesini sağlayabilir.

Bilanço Esasından İşletme Esasına Dönüş Şartları

Bilanço esasına tabi olan bir işletmenin tekrar işletme esasına dönüş yapabilmesi için bazı kriterleri karşılaması gerekir. İşletmenin yıllık satış hâsılatı ve alış tutarları, defter tutma hadleri çerçevesinde belirlenen sınırların altına düşmelidir. Aynı zamanda, işletmenin aktif büyüklüğü de sınıf değiştirme hadleri kapsamında küçülmüş olmalıdır. Bu değişiklik, vergi dairesine bildirilerek gerçekleştirilir ve işletmenin muhasebe sistemi buna göre güncellenir.

İşletme Hesabından Bilanço Esasına Geçiş

Büyüyen işletmelerin muhasebe kayıtlarını daha düzenli ve kapsamlı tutabilmesi için belirli bir noktada işletme esasından bilanço esasına geçiş yapmaları gereklidir. Özellikle belirlenen finansal eşiklerin aşılması durumunda bu geçiş zorunlu hale gelir.

İşletme Esasından Bilanço Esasına Geçiş Şartları

Bir işletmenin bilanço esasına geçebilmesi için yıllık satış hâsılatı ve aktif büyüklüğünün belirlenen defter geçiş hadleri sınırlarını aşması gerekmektedir. Vergi mevzuatına göre, bu tür işletmeler artık bilanço esasına göre defter tutmalı ve muhasebe kayıtlarını buna uygun şekilde düzenlemelidir. İşletmelerin bu sürece hazırlıklı olması, gerekli düzenlemeleri zamanında yapması ve muhasebe sistemlerini yeni esaslara göre revize etmesi büyük önem taşır.

Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Defter Tutma Durumları

Kurumlar vergisi mükellefleri, faaliyet alanlarına ve yıllık gelirlerine bağlı olarak bilanço esası veya işletme esası yöntemlerinden biriyle defter tutmak zorundadır. Defter tutma hadleri, kurumlar vergisi mükelleflerinin hangi yöntemi kullanması gerektiğini belirler. Büyük ölçekli işletmeler genellikle bilanço esasıyla muhasebe kayıtlarını tutarken, belirlenen sınıf değiştirme hadleri altında kalan küçük ölçekli işletmeler işletme esasıyla defter tutabilir.

Sermaye Şirketleri

Sermaye şirketleri, ticari faaliyetlerini yürütürken belirli muhasebe kurallarına uymak zorundadır. Anonim ve limited şirketler gibi sermaye şirketleri için defter tutma hadleri, hangi muhasebe sisteminin kullanılacağını belirleyen en önemli faktörlerden biridir. 2025 yılı itibarıyla geçerli olan sınıf değiştirme hadleri, belirli bir mali sınırın aşılması durumunda şirketlerin muhasebe kayıtlarını bilanço esası veya işletme esası ile düzenlemesini zorunlu kılmaktadır.

Kooperatifler

Kooperatifler, ortaklarının ekonomik menfaatlerini korumaya yönelik faaliyet gösteren kuruluşlardır. Vergi Usul Kanunu çerçevesinde, kooperatiflerin defter tutma şekli, faaliyet hacmine ve ortak sayısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. 2025 yılı defter tutma hadleri, kooperatiflerin bilanço esasına mı yoksa işletme esasına mı tabi olacağını belirlemektedir. Finansal büyüklükleri belirlenen sınırları aşan kooperatifler bilanço esasına geçiş yapmak zorunda kalırken, daha küçük çaplı kooperatifler işletme esasına dönüş yapabilir.

İktisadi Kamu Kuruluşları

İktisadi kamu kuruluşları, devlet veya kamu tüzel kişiliklerine bağlı olarak faaliyet gösteren işletmelerdir. Bu kuruluşların muhasebe sistemleri, faaliyet gösterdikleri alanın gerekliliklerine ve defter tutma hadleri ile belirlenen finansal sınırlarına göre şekillenir. Bilanço esası genellikle büyük ölçekli kamu kuruluşları için bir zorunluluk olsa da, daha küçük çaplı kamu işletmeleri işletme esasıyla defter tutma imkanına sahip olabilir.

Dernek veya Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler

Dernekler ve vakıflar, ticari amaç taşımayan sivil toplum kuruluşlarıdır. Ancak ekonomik faaliyet yürüten dernek ve vakıflara bağlı iktisadi işletmeler, vergi mevzuatı gereğince muhasebe kayıtlarını tutmakla yükümlüdür. Defter tutma hadleri, bu işletmelerin bilanço esası veya işletme esası yöntemlerinden hangisini kullanacağını belirler. Faaliyet büyüklüğüne bağlı olarak bazı işletmeler bilanço esasına geçiş yapmak zorunda kalabilir.

İş Ortaklıkları

İş ortaklıkları, birden fazla işletmenin belirli bir proje veya iş süreci için ortaklık kurarak faaliyet göstermesiyle oluşur. Vergi mevzuatına göre, iş ortaklıklarının muhasebe kayıtlarını hangi esaslara göre tutacağı belirlenmiştir. Defter tutma hadleri, iş ortaklıklarının finansal büyüklüklerine bağlı olarak bilanço esası veya işletme esası ile kayıt tutmalarını zorunlu kılmaktadır.

Basit Usulden Gerçek Usule Geçen Mükelleflerin Tutacakları Defterler

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, belirli şartlar altında gerçek usule tabi olabilmektedir. 2025 yılı itibarıyla defter tutma hadleri, bu geçiş sürecini belirleyen en önemli faktörlerden biridir. Gerçek usule geçen mükellefler, bilanço esası veya işletme esası kapsamında defter tutmak zorundadır. Bu süreçte, yevmiye defteri, büyük defter (defter-i kebir) ve envanter defteri gibi resmi defterlerin düzenlenmesi gerekmektedir.

Defterlerin doğru şekilde tutulması ve geçiş sürecinin Vergi Usul Kanunu’na uygun yürütülmesi için yeminli mali müşavir desteği almak önemlidir. Mükelleflerin, muhasebe kayıtlarını eksiksiz tutmaları ve ilgili defterleri tasdik ettirmeleri gerekmektedir.