Reeskont Hesaplama
Reeskont, muhasebenin “dönemsellik” ilkesinin en temel uygulamalarından biridir. En basit tanımıyla reeskont, bir işletmenin bilançosunda yer alan ancak henüz vadesi gelmemiş olan alacak ve borç senetlerinin, bilanço günündeki (dönem sonundaki) gerçek değerine, yani bugünkü peşin değerine indirgenmesi işlemidir. Vadesi bir sonraki yıla sarkan bir senedin nominal değeri, hem anaparayı hem de vadeye kadar işleyecek olan faizi içerir. Reeskont işlemi, bu geleceğe ait faiz gelirini veya giderini, ilgili olduğu gelecek döneme aktararak mevcut dönemin finansal tablolarının daha doğru ve gerçeğe uygun olmasını sağlar.
Reeskont Neden Yapılır?
Reeskont uygulamasının temel amaçları şunlardır:
- Dönemsellik İlkesine Uymak: Bir senedin içerdiği faiz gelirinin veya giderinin, ilgili olduğu dönemin gelir tablosunda yer almasını sağlamaktır. Böylece, 2025 yılına ait olmayan bir faiz, 2025 yılı kâr/zararını etkilememiş olur.
- Vergi Matrahını Doğru Tespit Etmek: Alacak senetlerine reeskont uygulamak, henüz tahsil edilmemiş faiz gelirini gelir tablosundan çıkardığı için bir “Reeskont Faiz Gideri” yaratarak vergi matrahını düşürür. Borç senetlerine reeskont uygulamak ise, henüz ödenmemiş faiz giderini tablodan çıkardığı için bir “Reeskont Faiz Geliri” yaratarak vergi matrahını artırır.
- Gerçeğe Uygun Değeri Göstermek: Bilançoda senetlerin, vade değerleriyle değil, dönem sonu itibarıyla peşin değerleriyle raporlanmasını sağlayarak daha doğru bir finansal görünüm sunar.
Reeskont Uygulamasının Şartları Nelerdir?
Vergi Usul Kanunu’na (VUK) göre bir senede reeskont uygulanabilmesi için şu şartlar gereklidir:
- Senedin bir ticari kazancın elde edilmesiyle ilgili olması (gerçek bir mal veya hizmet alım/satımına dayanması).
- Bilanço gününde (dönem sonunda) vadesinin henüz gelmemiş olması.
- Senedin bono, poliçe veya emre yazılı senet niteliğinde olması.
- En Önemli Kural: Eğer alacak senetleri reeskonta tabi tutuluyorsa, borç senetlerinin de zorunlu olarak reeskonta tabi tutulması gerekir. Sadece birini seçmek mümkün değildir.
Hatır Senetleri Reeskonta Tabi Tutulur Mu?
Hayır, tutulamaz. Hatır senetleri, herhangi bir ticari mal veya hizmet alışverişine dayanmadan, sadece finansman sağlama amacıyla düzenlenmiş senetlerdir. Reeskontun temel şartı, senedin gerçek bir ticari işleme dayanması olduğundan, hatır senetleri reeskont hesaplamasına dahil edilemez.
Reeskont ve Avans İşlemlerinde Uygulanan Faiz Oranları (2025)
Reeskont faiz oranı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından belirlenir ve dönem sonlarında resmi olarak ilan edilir. Yıl sonu değerlemelerinde bu oranlar kullanılır.
- Reeskont Faiz Oranı: Alacak Senetleri’nin reeskont hesaplamasında kullanılır. 2025 yılı sonu için bu oran %45,00 olarak belirlenmiştir.
- Avans Faiz Oranı: Borç Senetleri’nin reeskont hesaplamasında kullanılır. 2025 yılı sonu için bu oran %50,00 olarak belirlenmiştir.
- Yabancı Paralel Senetler: Döviz cinsinden olan senetler için, değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalararası Faiz Oranı (LIBOR) veya benzeri uluslararası geçerliliği olan bir faiz oranı esas alınır.
Reeskont Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?
Reeskont faizi hesaplama formülü (iç iskonto yöntemi) şöyledir:
Reeskont Tutarı (F) = (Nominal Değer x Faiz Oranı x Gün Sayısı) / (36000 + (Faiz Oranı x Gün Sayısı))
A) Alacak Senetleri Reeskont Kaydı
Örnek: ABC A.Ş.’nin elinde, 31.12.2025 itibarıyla vadesine 90 gün kalmış, 200.000 TL nominal değerli bir alacak senedi bulunsun. (Reeskont Oranı: %45)
- Reeskont Tutarının Hesaplanması:
- F = (200.000 x 45 x 90) / (36000 + (45 x 90)) = 810.000.000 / 40.050 ≈ 20.224,72 TL
- Dönem Sonu Muhasebe Kaydı (31.12.2025): Bu tutar, 2025 yılına ait olmayan bir faiz geliri olduğu için gider olarak kaydedilir.
--------------------------------/-------------------------------- 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HS. 20.224,72 (Borç) 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HS. (-) 20.224,72 (Alacak) (Alacak senetleri reeskont kaydı) --------------------------------/--------------------------------- “122 Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı”, bilançoda 121 Alacak Senetleri hesabını düzenleyen pasif karakterli (eksi değerli) bir hesaptır. Senedin peşin değerini gösterir.
- İzleyen Yıl Başı Kaydı (01.01.2026): Bir önceki yıl gider yazılan tutar, yeni yılın başında gelir olarak kaydedilerek kapatılır.
--------------------------------/-------------------------------- 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HS. (-) 20.224,72 (Borç) 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ HS. 20.224,72 (Alacak) (Reeskont hesabının yeni yıla devri ve kapatılması) --------------------------------/--------------------------------- “647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı”, bir önceki dönem giderleştirilen reeskontun yeni dönemde gelir olarak kaydedildiği hesaptır.
B) Borç Senetleri Reeskont Kaydı
Örnek: Aynı şirketin, vadesine 60 gün kalmış, 100.000 TL’lik bir borç senedi olsun. (Avans Faiz Oranı: %50)
İzleyen Yıl Başı Kaydı (01.01.2026):--------------------------------/-------------------------------- 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HS. 7.692,31 (Borç) 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HS. (-) 7.692,31 (Alacak) (Reeskont hesabının yeni yıla devri ve kapatılması) --------------------------------/--------------------------------
Reeskont Tutarının Hesaplanması:
F = (100.000 x 50 x 60) / (36000 + (50 x 60)) = 300.000.000 / 39.000 ≈ 7.692,31 TL
Dönem Sonu Muhasebe Kaydı (31.12.2025): Bu tutar, 2025 yılına ait olmayan bir faiz gideri olduğu için gelir olarak kaydedilir.--------------------------------/-------------------------------- 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HS. (-) 7.692,31 (Borç) 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ HS. 7.692,31 (Alacak) (Borç senetleri reeskont kaydı) --------------------------------/--------------------------------